W pierwszym półroczu 2011 r. powstało ponad 2,1 mln mkw. powierzchni, czyli mniej więcej tyle samo, co w analogicznym okresie ubiegłego roku. Otwarto 71 centrów handlowych, które dostarczyły na rynek 90% nowej powierzchni. Pozostałe 10% oddano do użytku w obiektach rozbudowanych.
Jeżeli wszystkie planowane projekty zostaną ukończone w terminie, łączna podaż w 2011 r. będzie wyższa od ubiegłorocznej o 26%. W 2010 r., w którym odnotowano spadek podaży nowej powierzchni w centrach handlowych, wybudowano ok. 5,4 mln mkw., czyli o 29% mniej niż w 2009 r. i najmniej w skali roku od 2004 r.
Tak jak w latach poprzednich, najwięcej nowej powierzchni oddano do użytku w pierwszym półroczu 2011 r. w Europie Środkowo-Wschodniej (58%), przede wszystkim w Rosji, Turcji i Polsce. Największym obiektem ukończonym w tym okresie było Marmara Forum w Stambule o powierzchni 156.000 mkw. W Rosji oddano do użytku ponad 400 000 mkw. powierzchni w centrach handlowych, co stanowi prawie jedną piątą łącznej nowej podaży w Europie. Po otwarciu Afimall City i dwóch innych obiektów na Moskwę przypadło 36% powierzchni dostarczonej na rynek rosyjski. Znaczące projekty zostały także zrealizowane w Nowosybirsku, Jarosławiu, Kazaniu i Petersburgu. Natomiast w Europie Zachodniej najwięcej nowej powierzchni trafiło na rynek we Włoszech i w Hiszpanii.
Do końca 2012 r. ma powstać na terenie Europy 5,8 mln mkw. powierzchni w centrach handlowych, ale jej ostateczna wielkość będzie zależeć od popytu najemców i tempa ożywienia gospodarczego. Na Rosję i Turcję przypada 41% przewidywanej nowej podaży w drugim półroczu 2011 r. i w 2012 r. W Rosji zasoby powierzchni handlowej mogą wzrosnąć do końca przyszłego roku o prawie 3 mln mkw., w tym w obiektach oferujących ponad 100.000 mkw. w Krasnodarze, Ufie i Samarze. W Turcji buduje się obecnie ponad 800.000 mkw., z czego większość w Stambule.
W Europie Zachodniej w czołówce krajów pod względem liczby przygotowywanych nowych projektów na drugą połowę bieżącego roku i 2012 r. są Francja i Włochy. We Francji po spowolnieniu działalności deweloperskiej w 2010 r. oczekuje się wzrostu liczby nowych obiektów. We Włoszech przygotowywanych jest kilka dużych centrów handlowych, ale nie można podać dokładnego terminu ich ukończenia ze względu na liczne opóźnienia w realizacji.
W Niemczech i Wielkiej Brytanii aktywność deweloperska utrzymuje się na niskim poziomie. W latach 2011-2012 powstanie w Niemczech najmniej centrów handlowych od ponad 20 lat. Natomiast w Wielkiej Brytanii największy udział w łącznej podaży w 2011 r. ma centrum handlowe Westfield Stratford City (176.500 mkw.), które otwarto 13 września br. Przypada na nie 81% powierzchni w przygotowaniu na drugie półrocze. W przyszłym roku aktywność deweloperska w Wielkiej Brytanii gwałtownie spowolni, wskutek czego roczna podaż powierzchni w nowych centrach handlowych będzie najniższa od ponad 50 lat.
Justin Taylor, dyrektor ds. powierzchni handlowo-rozrywkowych w firmie Cushman & Wakefield w Wielkiej Brytanii, powiedział: - W wielu krajach Europy obserwujemy niedostateczną podaż powierzchni handlowej wysokiej jakości i silny popyt handlowców. W dalszym ciągu poprawia się sytuacja na wielu rynkach najmu, a czynsze wzrosły w mniej więcej jednej trzeciej badanych państw. Jednak w wielu krajach popyt ze strony najemców jest nadal niewielki i dotyczy najlepszych powierzchni. Przed nami okres dalszej niepewności wynikający z wdrażania kolejnych rozwiązań oszczędnościowych prawie w całej Europie.
W pierwszej połowie bieżącego roku wartość transakcji inwestycyjnych na rynku nieruchomości handlowych w Europie wyniosła prawie 19,8 mld euro, co stanowi spadek o 4% w porównaniu z poprzednimi sześcioma miesiącami i wzrost o 9% wobec analogicznego okresu 2010 r. Udział rynku nieruchomości handlowych w łącznej wartości transakcji inwestycyjnych zwiększył się z 33% w 2010 r. do poziomu ok. 35%.
Znaczny wzrost wolumenu transakcji inwestycyjnych odnotowano w Niemczech, Szwecji, Rosji, Turcji i na szeregu mniejszych rynków Europy Środkowo-Wschodniej. W Niemczech wyniósł w pierwszej połowie 37% rok do roku, a w Szwecji roczny wzrost osiągnął poziom prawie 91%. W Rosji, Turcji i we Włoszech pierwszy kwartał 2011 r. przyniósł największy kwartalny wolumen transakcji na rynku nieruchomości handlowych od lat 2007-2008.
Z drugiej strony w kilku krajach odnotowano znaczny spadek aktywności na rynku inwestycyjnym. Największy wystąpił w Hiszpanii – wartość transakcji w pierwszym półroczu była o prawie 1,2 mld euro niższa niż w analogicznym okresie 2010 r., co oznacza spadek o 79% w skali roku. Wolumen transakcji inwestycyjnych wyraźnie się zmniejszył także w Norwegii, Francji i Holandii, odpowiednio o 73%, 36% i 50% w skali rocznej.
Mike Rodda, dyrektor działu ds. inwestycji transgranicznych w nieruchomości handlowe w firmie Cushman & Wakefield, powiedział: - Mamy do czynienia z Europą dwóch prędkości. Najważniejsze rynki, tj. Wielka Brytania, Francja i Niemcy, a także kraje Europy Środkowo-Wschodniej i coraz częściej Szwecja cieszą się największym zainteresowaniem. W bieżącym roku stopy kapitalizacji uległy znacznej kompresji w Polsce, ale inne rynki są znacznie mniej popularne. Finansowanie transakcji staje się coraz trudniejsze, wskutek czego niektóre z nich nie dojdą do skutku przed końcem roku. Jednak pojawiają się nowe źródła kapitału – w niektórych większych transakcjach składane są wspólne oferty kilku oferentów lub funduszy.
Katarzyna Michnikowska, Starszy Analityk z działu Wycen i Doradztwa, Cushman & Wakefield, powiedziała: - Po rekordowym roku 2009, podaż w Polsce ustabilizowała się na poziomie średnio 500.000 mkw. powierzchni centrów handlowych rocznie. Deweloperzy dostosowali tempo i kierunki ekspansji do istniejących warunków rynkowych. Polski rynek handlowy wkroczył w fazę zrównoważonego rozwoju, obecnie budowane centra handlowe są lepiej dostosowane wielkością i konceptem komercyjnym do możliwości absorpcji przez najemców. Ponieważ wiele obiektów znajduje się na wczesnym etapie planowania, wzmożona fala podaży spodziewana jest w latach 2013-2015, o ile nie nastąpi radykalne załamanie koniunktury ekonomicznej w Europie.
Zobacz cały raport Rozwój rynku centrów handlowych w Europie
Tagi:
